monitor
Ekranlar (Monitörler):
Monitör, çogu zaman ekran olarak da bilinen, görüntüleri olusturan, içeren ve sunan bir araçtir. Bilgisayarlarin çogunda katot isinli (CRT-Cathod Ray Tube) monitör kullanilir. Katot is inli monitörlerin görüntü olusturma mantigi TV ile aynidir. LCD Liquid Cyrstal Display ve gaz plazma monitörler ise, daha hafif ve az yer kapladiklari için çogunlukla tasinabilir sistemlerde kullanilirlar. Monitör, grafik kartlari ile birlikte bilgisayarin temel görüntü sisteminin bir parçasidir. Hem giris hem de çikis birimi olarak kullanilir. Giris ve çikis birimlerinden gelen verilerin sonuçlarinin ekranda gözükmesini saglar. Bilgisayarla kisi arasinda iletisim saglar.
CRT (Cathode Ray Tube) Ekran (Monitör) ve Ekran Kartlari:
CRT monitörlerin çalisma prensibi hemen hemen tüm monitörlerde (monochrom, renkli) aynidir. CRT, elektron parçaciklarinin hareketini kolaylastirmak için
havasi alinmis bir tüpten ibarettir. Katod (elektron tabancasi) tarafindan seri halde yollanan elektron parçaciklari, tüpün degisik kesimlerine dogru hizla çarpar. Renkli monitörlerin çalisma ilkeleri de temelde aynidir. Ama renkli monitörlerde 3 adet katod bulunur. Yesil, mavi ve kirmizi ile bütün renkler elde edilebildiginden, renkli monitördeki her bir elektron tabancasi, ekranin gerisindeki tabakada bulunan bir fosfor noktacigina ates eder. Elektron fosfora karptiginda onu parlatir, ama bu parlaklik çok uzun sürmez. Onun içindir ki, görüntü degismese bile ayni islemin tekrar tekrar yapilmasi gerekir. Katodlar ekrani sürekli olarak tazeler. Tarama ve tazeleme islemi, ekranda satir satir yapilir.
Bir text ekranin genisligi 80 karakter, boyu 25 satirdir.
Grafik ekranda noktalar (pikseller) bulunur. Bir ekranda ne kadar çok piksel varsa ekranin çözünürlügü artar. Örnegin çözünürlük 640 x 480 , 800 x 600 , 1024 x 768 piksel olabilir. Ekranin kaliteli olmasinin çok büyük önemi vardir.
Ekranlardan titresimsiz ve az radyasyonlu olanlari tercih edilmelidir. Ekranlarin boyutu, 14 , 15 , 17 , 20 ve 21 inç 'dir.
Ekranlardaki görüntü netligi noktalar arasindaki uzaklikla ilgilidir. Iki nokta arasindaki uzaklik ne kadar azsa o kadar iyi görüntü elde edilir. Ekrandaki noktalar arasi uzakligi 0.28 mm ve daha az olanlar tercih edilmelidir.
LCD (Liquid Crystal Display) Monitörler:
Bu monitörler daha çok tasinabilir bilgisayarlarda kullanilir. LCD monitör, plastik bir tabaka içindeki sivi kristalin isigi yansitmasi ilkesine dayali olarak çalisir. LCD monitörler isigi yansitarak görüntü olusturduklari için, isiksiz bir ortamda bir sey görünmez. Fazla isikli
ortamda ise ekranda isik yansimasi olacagindan görüntü yine saglikli olarak algilanamayacaktir.
Hareketli görüntüler çok bulaniktir. Sivi kristal akisinin yavasligi görüntü izinin hemen silinmemesine neden olur; Bu dezavantajlarin yani sira, harcadigi gücün düsük olmasi, çok küçük hacimleri ile tasinabilir bilgisayarlar için vazgeçilmezdir. LCD monitörlerin tasidigi olumsuzluklar son yillarda üreticileri yeni arayislara itmistir. Bazi LCD modellerinde, "arkadan aydinlatma" yöntemi kullanilarak monitörün bulundugu ortamdaki isik dengelenir. Böylece ekrandaki istenmeyen yansimalar bir ölçüde önlenir.
LCD Monitör Çesitleri:
Su ana kadar çesitli LCD monitör teknolojileri kullanilmistir. Bunlar, pasif matriks, dual scan ve aktif matriks'tir.
Pasif Matriks Monitör: LCD monitörler genel ilkelere göre çalisirlar. Farklilasma piksellerin aydinlatilmasinda ortaya çikar. Pasif matriks monitörlerde, her bir piksel, ekran tazelenmeden önce söner. Bu ekranlarda tek bir defada bir satirdaki pikseller aktif hale getirilir. Bir piksel tekrar aktif hale getirilinceye kadar parlakligini kaybeder. Ekran tazeleme hizi çok yavaslayarak görüntü kalitesinin düsmesine neden olur.
Dual Scan Monitör: Bu monitörler genel olarak pasif matriks monitör gibi çalisirlar. Temel farklilik, ekranin ikiye bölünmüs olmasidir. Ekranin herbir bölümü ayri ayri taranarak, ekran yenileme hizinin iki katina çikmasi saglanir. Bu farklilik görüntü kalitesinde bir iyilesme saglamaktadir.
Aktif Matriks Monitör: Pasif matriks monitörlerin tersine aktif matrikslerde, her bir pikseli kontrol eden ayri ayri transistörler vardir. Bu transistörler, piksellerin henüz parlakligini yitirmeden yenilenmesini saglarlar. Her pikselin kendine ait bir regülatörü (dengeleyicisi) vardir. Bu dengeleyici yardimiyla her bir piksele ait voltaj digerini etkilemedigi için çok daha iyi görüntüler elde edilebilmektedir.